Soạn bài Cây khế, Kết nối tri thức

Hướng dẫn học sinh soạn bài Cây khế Ngữ Văn 6, bộ sách Kết nối tri thứ. Tham khảo và trả lời câu hỏi dựa trên gợi ý của The POET để có sự chuẩn bị tốt cho buổi học tiếp theo.

Soạn bài Cây khế Kết nối tri thức – Trước khi đọc

Hẳn nhiều em có ước muốn được đặt chân dến một hòn đảo ngoài khơi xa lắc, chưa ai biết đến và thường hình dung ở đó có nhiều điều thú vị, kì diệu chờ được khám phá. Hãy tưởng tượng em đang ở vào tình huống đó. Em có thể chia sẻ với các bạn những điều kì diệu mà em được chứng kiến.

Soạn bài Cây khế

Gợi ý

Em đang ở một hòn đảo ngoài khơi xa lắc, cách xa đất liền. Ngay trước mắt là những bãi cát vắng vẻ, tĩnh lặng chỉ có những bụi cây nhỏ mọc thưa thớt. Cảm giác vô cùng hoang sơ. Nước biển trong xanh, nhìn rõ cả cát dưới đáy. Phía trước trông ra biển cả mênh mông, phía sau và hai bên là vách núi như bức tường thành. Muốn đến được hòn đảo phải vượt núi hoặc chui qua đường hầm. Ở đây con người sẽ xây dựng những “thủy cung”, có thể trực tiếp quan sát các đàn cá heo, tôm hùm, rùa biển, mực ống, cá mập lượn lờ bên những cụm san hô đầy màu.

Đọc hiểu Cây khế

Đọc hiểu tác phẩm và trả lời các câu hỏi được đặt ra.

1/ Thời gian, địa điểm diễn ra câu chuyện có gì đặc biêt?

Ngày xửa ngày xưa ở một nhà kia có hai anh em, cha mẹ mất sớm. Vợ chồng người em thì chăm lo làm lụng. Vợ chồng người anh thì lười biếng.

2/ Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Vợ chồng người em chăm chỉ làm việc sẽ khấm khá hơn, có của ăn của để; gia đình êm ấm hạnh phúc.

Vợ chồng người anh lười biếng, tham lam, ghen tị,… sẽ luôn cảm thấy mệt mỏi vì tức giận; sẽ dẫn đến cuộc sống vất vả.

3/ Một hang lớn đầy vàng, kim cương, thủy tinh, hổ phách,… trông thế nào?

Trông cảnh tượng thật hào nhoáng, lộng lẫy bởi sắc màu lung linh huyền ảo.

4/ Cái túi của vợ chồng người anh sẽ gây ra điều gì?

Vì tham lam nên người anh đã bỏ vào túi rất nhiều vàng, nặng quá so với sức của chim thần. Vì vậy, chắc chắn người anh sẽ không nhận được sự tốt đẹp.

Soạn văn bài Cây khế và trả lời câu hỏi sau khi đọc

Gợi ý trả lời các câu hỏi sau khi đọc hiểu bài.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

1/ Cây khế kể về chuyện gì? Em thích nhât chi tiết nào trong truyện?

Cây khế làm ột trong những câu truyện cổ tích Việt Nam được nhiều người yêu thích, đây là một trong những bài học giáo dục cho con người. Với những yếu tố thần kỳ đưa vào câu truyện, tác giả dân gian muốn đem đến một bài học nhẹ nhàng cho con người về tình yêu thương gia đình, sự lương thiện, thật thà.

Trong truyện, em thích nhất chi tiết: Khi chim lớn đến ăn khế, câu nói của chim chính là điểm đáng chú ý nhất để lại nhiều suy nghĩ trong người đọc: “Ăn một quả, trả cục vàng, may túi ba gang mang đi mà đựng.”. Người em tốt bụng chỉ nghĩ chim nói vậy để được ăn khế thôi, nên cũng không suy nghĩ đến chuyện chim sẽ thực hiện đúng lời hứa của mình. Nhưng thật bất ngờ khi sáng hôm sau chim đã quay lại và đưa người em đến hòn đảo vàng bạc như lời hứa mà chim đã nói vậy. Đó là một điều đáng khen ngợi về đức tính biết giữ lời hứa và trả ơn cho người đã giúp đỡ mình.

2/ Hãy tóm tắt truyện Cây khế

Gia đình nọ có hai anh em, cha mẹ mất sớm và để lại cho anh em một khối gia tài. Vợ chồng người anh tham lam giành hết chỉ chừa lại cho người em một mảnh vườn nhỏ có cây khế. Vợ chồng người em chăm chỉ làm ăn và chăm sóc cây khế chu đáo. Đến mùa, khế ra rất nhiều quả. Bỗng một hôm có con chim lớn đến ăn khế. Người em than khóc và đại bàng liền bảo người em may túi ba gang để chim trả ơn. Chim đưa người em ra đảo lấy vàng và người em trở nên giàu có nhất vùng. Người anh hay tin, lân la đến dò hỏi và đổi cả gia tài của mình để lấy mảnh vườn có cây khế. Đến mùa khế chín, chim lớn lại đến và cũng ngỏ ý sẽ trả ơn. Người anh vì tham lam nên đã may túi to để đựng được nhiều vàng. Trên đường đi lấy vàng về vì quá nặng nên người anh đã bị rơi xuống biển và chết.

3/ Truyện cổ tích thường mở đầu bằng những từ ngữ quen thuộc chỉ thời gian quá khứa, không gian không xác định. Hãy tìm các từ ngữ đó trong truyện Cây khế

Truyện cổ tích thường mở đầu bằng những từ ngữ quen thuộc chỉ thời gian trong quá khứ, không gian không xác định. Các từ ngữ đó trong truyện Cây khế là: Ngày xửa ngày xưa.

4/ Con chim đưa hai anh em ra đảo hoang có phải là con vật kì ảo không? Vì sao?

Con chim đưa hai anh em ra đảo hoang là con vật kỳ ảo. Chim lớn nói “ăn một quả, trả cục vàng, may túi ba gang, mang đi mà đựng.”. Lời nói của chim tưởng đâu là bâng quơ nhưng người em vẫn thức đêm chuẩn bị chiếc túi ba gang như lời chim dặn. Sáng hôm sau, con chim đến chở người em ra đảo, một hòn đảo có rất nhiều vàng. Tác giả dân gian xây dựng tình huống truyện cùng với yếu tố kì ảo chim thần vì để người em nhận được một món quà vô cùng giá trị, nhưng đó cũng là những gì vợ chồng người em xứng đáng nhận được. Đây cũng là lời khẳng định cho một giá trị nhân văn rằng: người tốt nhất định sẽ được báo đáp và ở hiền chắc chắn sẽ gặp lành.

5/ Trong lời kể của truyện cổ tích, tác giả dân gian thường xen vào những câu có dáng dấp ca dao, tục ngữ, lời có vần dễ thuộc, dễ nhớ. Trong truyện này, có câu nói nào như thế? Nhân vật nào đã nói câu nói đó?

Trong lời kể của truyện cổ tích, tác giả dân gian thường xen vào những câu có dáng dấp ca cao, tục ngữ, lời có vần dễ thuộc, dễ nhớ. Trong truyện này, cũng có câu như thế “Ăn một quả, trả cục vàng, may túi ba gang, mang đi mà đựng!”. Đây là câu nói của chim thần.

6/ Đảo xa nơi con chim đưa người em đến có điều gì kì diệu? Điều kì diệu này đã giúp gì cho cuộc sống của người em sau đó?

Đảo xa nơi con chim đưa người em đến có điều kì diệu. Đó là một hòn đảo nằm cách xa đất liền và có một cái hang chất đầy vàng bạc, kim cương, hổ phách,… Hai vợ chồng từ sau khi sống sung túc hơn, có ruộng vườn nhà cửa. Chi tiết tưởng tượng, kỳ ảo về chú chim lớn ăn khế trả vàng là một chi tiết đặc sắc trong câu chuyện. Đó là chi tiết li kỳ giúp cho câu chuyện trở nên hấp dẫn và lôi cuốn. Không những thế, thông qua chi tiết này, tác giả dân gian thể hiện một triết lý sâu sắc. Chỉ cần chăm chỉ, ở hiền ắt sẽ gặp lành. Vợ chồng người em là biểu tượng của người dân lao động xưa luôn chăm chỉ, chịu thương chịu khó và hiền lành nên đã nhận được những thành quả tốt đẹp.

7/ Trong truyện, hai nhân vật người anh và người em luôn đối lập nhau về hành động. Hãy chỉ ra sự đối lập giữa họ và nêu nhận xét về đặc điểm của hai nhân vật này

Trong truyện, hai nhân vật người anh và người em luôn đối lập nhau về hành động. Sự đối lập đó là:

• Người anh: Nhân vật người anh trong câu chuyện cổ tích Cây khế là hình ảnh tiêu biểu cho những kẻ tham lam, ích kỉ. Khi cha mẹ qua đời, anh ta đã chiếm hết mọi ruộng đất và chỉ để lại cho người em mỗi túp lều và cây khế. Bộ dạng tham lam của anh ta khi tranh ruộng đất với em mình thật khác hẳn bộ dạng anh ta xun xoe, nịnh nọt người em đổi cho cây khế ngọt nhằm lấy vàng. Anh ta mặc bộ quần áo thùng thình, vai khoác chiếc túi mười hai gang cùng cái bụng phệ loay hoay leo lên lưng chim ra đảo lấy vàng. Nhìn thấy nhiều vàng trên đảo, đôi mắt híp của anh ta sáng rực lên, bộ dạng hấp tấp, tham lam vơ vét, cố ních, cố nhét vào túi và ì ạch vác túi vàng nặng trĩu lên vai, leo lên lưng chim để trở về. Nhưng rồi cuối cùng con người tham lam, ích kỉ ấy đã phải trả giá vì quá tham lam, chim không thể tải nổi sức nặng của người anh cùng đống vàng nên đã buông xuôi đâm bổ xuống biển. Người anh bị ngọn sóng nhấn chìm còn chim lớn vùng lên bay thẳng về núi rừng. Cái chết của người anh là lời cảnh báo cho những kẻ tham lam, chỉ muốn ăn mà không muốn làm, sống cạn tình nghĩa.
• Người em: Nhân vật người em trong câu chuyện cổ tích Cây khế là hình ảnh tiêu biểu cho những người tốt bụng, thật thà, lương thiện. Khi cha mẹ qua đời, nhà cửa ruộng vườn đều thuộc về anh. Người em chỉ có một túp lều nhỏ và một cây khế ở cuối vườn. Biết phận mình là em nên không dám đòi hỏi gì hơn, người em chỉ ngày ngày chăm chút cho cây khế, mong cây đơm quả ngọt. Điều may đến, người em được chim lớn đưa đi lấy vàng và có một cuộc sống sung túc. Vì tốt bụng, thật thà nên người em đã chia sẻ câu chuyện của mình với mọi người và đặc biệt là anh trai của mình. Khi anh trai nổi lòng tham muốn đổi gia tài của mình để lấy cây khế ngọt, người em cũng sẵn sàng chia sẻ điều đó với anh trai của mình. Hai vợ chồng người em được sống sung túc hơn, có ruộng vườn, nhà cửa là cái kết có hậu cho những người “ở hiền gặp lành”.

8/ Từ những kết cục khác nhau đối với người anh và người em, tác giả dân gian muốn gửi gắm bài học gì trong truyện này?

Từ những kết cục khác nhau đối với người anh và người em, tác giả dân gian muốn gửi gắm bài học về đền ơn đáp nghĩa, niềm tin ở hiền sẽ gặp lành và may mắn đối với tất cả mọi người. Câu truyện ăn khế trả vàng còn mang tính giáo dục cho trẻ nhỏ để hình thành những đức tính tốt cho cuộc sống sau này.

Soạn văn Cây khế – Viết kết nối với đọc

Tưởng tượng ra một kết thúc khác cho truyện Cây khế. Viết đoạn văn (khoảng 5 – 7 câu) kể về kết thúc đó

Người anh tham lam may túi mười hai gang để chim chở đến đảo lấy vàng. Đến đảo, hắn thấy vàng bày la liệt, hắn tha hồ hốt đầy túi và nhét thêm vào người. Trên đường về giữa biển, chim mỏi cánh van nài người anh bỏ bớt vàng đi. Hắn tiếc quá không bỏ được, chim không thể gượng nổi chao nghiên cánh. Thế là người anh cùng túi vàng rơi xuống và không còn biết gì nữa. Tỉnh lại, người anh thấy mình nằm trên một hòn đảo. Có lẽ hắn đã bị sóng đánh dạt vào bờ. Hắn lang thang trên đảo một mình. Bây giờ, hắn mới nghĩ đến tác hại của lòng tham lam của mình nhưng đã quá muộn. Hắn phải sống cô đơn, lẻ loi trên hoang đảo suốt đời.

Kết luận

Bộ tài liệu soạn bài Cây khế đã được cập nhật chính xác tại The POET Magazine. Các em học sinh soạn bài ngay để có thể hiểu hơn về tác phẩm.