Edta là gì? Lưu ý, tính chất và ứng dụng của Edta

Edta là gì?

edta là gì?

EDTA là tên viết tắt của axit Ethylenediaminetetraacetic, một loại hóa chất được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Edta lần đầu tiên được phân lập vào năm 1935 bởi Ferdinand Münz. Edta – C10H16N2O8 là một axit hữu cơ mạnh, được điều chế bằng:

Etylen Diamine (C2H4 (NH2) 2)

Formol (HCHO)

Bazơ xyanua (HCN hoặc NaCN)

Bên trong cấu trúc phân tử của chất chứa hai nhóm NH2 (NH2 là một amin, là dẫn xuất của một amin) và bốn gốc carboxyl COOH.

Edta là một axit aminopolycarboxylic, tồn tại ở nhiều dạng khác nhau. Nó có thể là chất lỏng màu vàng nhạt hoặc cũng có thể là chất rắn không màu, hòa tan trong nước.

Bazơ liên hợp là ethylenediaminetetraacetate, thường được sử dụng để phân tán đá vôi. Sự sẵn có của kim loại phát sinh từ chức năng của chúng như một phối tử và “chelator hexadentate”. Điều này có nghĩa là edta có khả năng tách các ion khác như Ca2+ và Fe3+.

Sau khi liên kết bằng edta với phức kim loại, các ion kim loại vẫn ở trong dung dịch nhưng thể hiện khả năng phản ứng giảm. Edta được điều chế dưới dạng nhiều hợp chất, đáng chú ý là disodium edta, canxi disodium edta và tetrasodium edta (chủ yếu là hydrat).

Đặc tính nổi bật của edta

Đặc tính nổi bật của edta

Edta được sử dụng rộng rãi do tính chất vật lý và hóa học đa dạng.

Tính chất vật lý của Edta

Edta là chất rắn dạng bột màu trắng có trọng lượng phân tử 292,244 g/mol. Ở nhiệt độ 20°C, mật độ của Edta là 0,860 g/cm3 và độ pH dao động từ 10,5 – 11,5. Nó là một hóa chất cơ bản, một tác nhân chelat hóa học và một tác nhân cô lập.

Trên thực tế, hóa chất EDTA bao gồm nhiều chất, dựa trên các phức chất có các nguyên tố sau: Edta – 4Na, Edta – FeNa, Edta – Zn Na, Edta – Cu Na, Edta – Mg Na, Edta – Ca Na, Edta – Mn Na . Trong số các loại trên thì Edta – 4Na được sử dụng rộng rãi và có nhiều tác dụng nhất trong ngành hóa chất.

Tính chất hóa học của Edta

Edta có tác dụng tạo phức với các ion theo tỷ lệ 1:1, chủ yếu tạo phức với Ca2+ và Mg2+. Tạo Ca Mg – Edta và làm giảm độ cứng của dung dịch. Edta di chuyển vào nước sau đó tạo phức với một số kim loại và kim loại kiềm thổ như Na+, Ca2+, K+,… do đó làm tăng khả năng hòa tan của kim loại.

Trong phân tử Edta có 10% là Nitơ nên khi sử dụng hóa chất này sẽ góp phần cung cấp đủ N cho cây thủy sinh và kích thích tảo phát triển.

Các ứng dụng thực tế của edta là gì?

Chắc chắn tại thời điểm này chúng ta đã có câu trả lời cho câu hỏi Edta là gì. Hợp chất này mang đến nhiều công dụng trong các ngành mỹ phẩm, nông nghiệp, y học, dược phẩm… Cụ thể:

Công dụng thực tế của edta là gì?

Ứng dụng trong ngành mỹ phẩm

Edta là một thành phần có trong các sản phẩm tẩy rửa: dầu gội, thuốc nhuộm, chất tẩy rửa và các sản phẩm vệ sinh cá nhân. Giúp ổn định độ pH, là chất hoạt động bề mặt và chất tạo bọt, cân bằng độ pH của sản phẩm. Ngoài ra, còn có tác dụng diệt khuẩn, giúp bảo vệ sản phẩm lâu dài, tăng khả năng chống oxy hóa của các chất chống oxy hóa mạnh như vitamin C và vitamin EQ.

Ứng dụng C10H16N2O8 trong nông nghiệp

Được sử dụng trong phân bón nông nghiệp để tạo chelate ngăn chặn sự kết tủa của kim loại nặng trong môi trường nước. Ngoài ra, EDTA còn là chất dùng trong xử lý nước ao nuôi tạo giống thủy sản nước lợ và trong nuôi tôm, cá tra thương phẩm.

Sử dụng edta trong phòng thí nghiệm

Trong phòng thí nghiệm, edta được sử dụng để phá hủy các ion kim loại. Trong dược phẩm và sinh học phân tử, sự suy giảm ion cũng được áp dụng để xác định hoạt động của các enzyme phụ thuộc vào kim loại. Và được coi là xét nghiệm phản ứng enzyme dùng để gây tổn hại cho DNA, protein và polysaccharides.

Trong hóa học phân tích, edta được sử dụng trong phép đo và phân tích độ cứng của nước. Hoặc làm chất ức chế để cô lập các ion kim loại sẽ tham gia vào quá trình phân tích. Edta được sử dụng rộng rãi trong các thí nghiệm sinh học, ví dụ như một chất chống collagenase để ngăn ngừa loét giác mạc ở chuột.

Trong nuôi cấy mô, edta được sử dụng như một chất liên kết với canxi và ngăn chặn sự xâm nhập của cadherin giữa các tế bào. Cùng với đó, nó ngăn ngừa sự vón cục của các tế bào hòa tan trong dung dịch lỏng hoặc ngăn không cho tế bào dính và di chuyển.

Trong mô bệnh học, edta cũng được sử dụng như một chất khử khoáng hiệu quả. Edta dùng để loại bỏ các thành phần microtome sau khi mẫu mô đã được khử keo.

Ứng dụng trong ngành y tế

Một loại muối đặc biệt của edta được gọi là natri canxi axetat. Hợp chất này được dùng để trung hòa các ion chì trong quá trình điều trị ngộ độc thủy ngân và ngộ độc chì. Bên cạnh đó, chất này còn có công dụng giúp cơ thể đào thải hàm lượng sắt dư thừa. Giúp điều trị các biến chứng do truyền máu nhiều lần và được sử dụng trong điều trị bệnh thalassemia.

Các nha sĩ và bác sĩ nội nha sử dụng edta với chất hoạt động bề mặt tăng cường. Điều này sẽ làm bong lớp vôi bên trong chân răng, rất hữu ích cho các tiểu phẫu. Hợp chất này cũng thường được sử dụng trong xét nghiệm máu, làm chất chống đông máu cho các mẫu máu.

Edta sẽ loại bỏ canxi trong mẫu máu, ngăn ngừa đông máu và duy trì hình thái tế bào máu. Hiệu quả cao trong việc làm chậm sự phát triển của vi khuẩn trong quá trình cấy thấu kính nội nhãn (IOL) nhờ tác dụng phân tán chất nhầy.

Ứng dụng trong ngành dược phẩm

Trong ngành dược phẩm, edta hoạt động như một chất chống oxy hóa để ngăn ngừa các gốc tự do. Đây là những tế bào làm tổn thương thành mạch máu, làm chậm quá trình xơ vữa động mạch. Tuy nhiên, nghiên cứu vẫn chưa được áp dụng rộng rãi.

Edta cũng đóng vai trò như một chất phụ gia trong các chế phẩm dùng cho mắt và thuốc nhỏ mắt. Và thường để tăng tác dụng của chất bảo quản khác như benzalkonium chloride hoặc thiomersal.

Edta được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp

Edta được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau như:

Trong công nghiệp nhuộm: Hóa chất này cô lập các ion kim loại gây ra sự thay đổi màu sắc trong thuốc nhuộm.

Công nghiệp giấy và bột giấy: dùng để tẩy trắng không chứa clo.

Trong công nghiệp xi măng: dùng để phân biệt canxi tự do và magie tự do trong xi măng và keo.

Trong công nghiệp thực phẩm: Edta được thêm vào chế biến thực phẩm như một chất bảo quản hoặc chất bổ sung để giúp ngăn ngừa sự đổi màu do oxy hóa xúc tác.

Ví dụ, sữa có chứa axit ascorbic và natri benzoat, làm giảm đáng kể sự hình thành benzen, một chất gây ung thư. Edta có vai trò liên kết với kẽm và được dùng để bảo quản các thực phẩm từ sữa. Hợp chất này còn giúp bảo vệ thực phẩm và cải thiện hình thức, kết cấu và mùi vị của thực phẩm.

Một số lưu ý khác khi sử dụng edta

Edta có thể ức chế quá trình tổng hợp DNA nên nếu sử dụng lâu dài sẽ gây tổn hại đến chức năng tình dục, dị tật bẩm sinh, tổn thương thận, viêm da tiếp xúc, v.v…

Khi sử dụng và vận chuyển nên đeo găng tay, kính bảo hộ, đội mũ và mặc quần áo bảo hộ. Để xa tầm tay trẻ em, không dùng chung với thức ăn của người hoặc động vật và đậy kín khi không sử dụng.

Tóm lại, edta được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Qua bài viết CVG Group đã cung cấp cho bạn những kiến ​​thức cơ bản về edta là gì? Hy vọng những kiến ​​thức trên sẽ giúp bạn hiểu thêm về ngành hóa chất trong cuộc sống!